Sauna – miejsce zdrowego oczyszczenia
Stworzenie przestrzeni sprzyjającej odpoczynkowi i regeneracji sił spełnia równie ważną rolę, jak zapewnienie wygodnych warunków pracy, ergonomicznego i funkcjonalnego układu wnętrza. Obok sypialni i pokoju wypoczynkowego, których funkcja związana jest z relaksem i odpoczynkiem, ważną rolę odgrywa przestrzeń rekreacyjna, aktywnej odnowy organizmu.
Kąpiel w saunie przynosi ulgę i poczucie oczyszczenia nie tylko w fizycznym tego słowa znaczeniu, pozwala zrelaksować się i zregenerować po pracy, jest sposobem na utrzymanie higieny i dobrej kondycji ciała. Przebywanie w warunkach wysokiej temperatury, zakończone chłodnym prysznicem, pozwala zahartować organizm i wzmocnić jego odporność. Ponadto kąpiele w saunie, szczególnie parowej, wpływają korzystnie na drogi oddechowe. Jedynie w przypadku problemów zdrowotnych związanych z układem krążenia, korzystanie z sauny wymaga wcześniejszej konsultacji z lekarzem.
Podczas budowy domu, modernizacji mieszkania lub urządzania ogrodu, warto przewidzieć saunę wraz z aneksem sportowym, prysznicem, niewielką przebieralnią, niekiedy domowym solarium. Kąpiel w saunie jest szczególnie dobroczynna po wysiłku fizycznym, wzbogacona masażem. Z tego względu, wygodne jest zlokalizowanie w pobliżu sauny – domowego kącika kultury fizycznej. W przestrzeni tej powinny znaleźć swoje miejsce proste urządzenia do ćwiczeń, np. rower stacjonarny, przyścienna drabinka. Najważniejsza jest jednak wolna przestrzeń, umożliwiająca przed korzystaniem z sauny swobodną gimnastykę, a po kąpieli – masaż i odpoczynek. Wystarczy niewielkie pomieszczenie wewnątrz domu, lub miejsce w ogrodzie, aby wprowadzić w nasze zwyczaje odrobinę fińskiej tradycji.
Saunę wykonuje się z drewna o małej ilości żywicy i sęków. Najczęściej stosowany jest świerk skandynawski, jodła kanadyjska i cedr. Ten ostatni gatunek drewna charakteryzuje się oryginalnym aromatem, który wpływa łagodnie uspokajająco na użytkowników sauny, a ponadto działa odstraszająco na insekty. Wykonanie sauny należy zlecić sprawdzonej, autoryzowanej ekipie, aby uzyskać gwarancję prawidłowego funkcjonowania i bezpieczeństwa podczas użytkowania.
Wielkość sauny uzależniona jest od tego, ile osób jednocześnie planuje korzystać z kąpieli. Dla czteroosobowej rodziny wystarczy kabina o powierzchni 4m2. Można ją usytuować w piwnicy, pokoju kąpielowym, każdym innym pomieszczeniu, (jeżeli planujemy saunę parową należy wybrać pomieszczenie z możliwością podłączenia do kanalizacji). Całkowita wysokość pomieszczenia sauny nie powinna przekraczać 240cm. Saunę można urządzić także, jako element architektury krajobrazu, w otoczeniu domu. Ta niewielka budowla z drewna na planie o wymiarach ok. 400×200 cm, może być wzbogacona dekoracyjnymi elementami z kamienia. Najkorzystniej prezentuje się w otoczeniu wody: basenu, sadzawki lub fontanny.
Zasada budowania wnętrza kabiny sauny jest taka sama w przypadku sytuowania jej wewnątrz domu, jak i na zewnątrz. Normy fińskie wskazują minimalną wysokość sauny, która wynosi 210 cm. Jeżeli przy tej wysokości planowane są trzy poziomy użytkowania, najniższa ławka – leżanka, powinna znajdować się na wysokości ok. 34 cm, środkowa 68 cm, a najwyższa 110 cm. Jeżeli wnętrze jest wyższe odległości pomiędzy ławkami można zwiększyć do 40 – 42 cm.
Miejsca do siedzenia lub leżenia, usytuowane na różnych wysokościach, mają postać ażurowego rusztu, co zapewnia prawidłową cyrkulację gorącego powietrza. Elementy te, podobnie jak schodki umożliwiające komunikację pomiędzy poziomami, wykonywane są z drewnianych łat, przy wykorzystaniu tych gatunków drewna, które zbytnio się nie nagrzewają np. z osiki, lipy lub egzotycznego abachi. Aby zapewnić wygodne siedzenie i leżenie, najwyższa ławka powinna być usytuowana ok. 1 m pod sufitem, przy optymalnej długości 2 m i szerokości 55 cm. Stopnie schodów i drewniane łaty ławek należy łączyć gwoździami wbijanymi od dołu, aby leżący nie dotykał nagrzanych metalowych główek. Ze względu na wygodę konserwacji i czyszczenia elementów sauny, ławki powinny być zaprojektowane tak, aby umożliwić ich łatwy demontaż podczas sprzątania.
Rodzaje saun
Biorąc pod uwagę temperaturę i wilgotność powietrza w sunie, wyróżniamy trzy podstawowe rozwiązania:
- sauna sucha, (tzw. staroszwedzka), w której temperatura wynosi 90-100°C, a wilgotność powietrza nie przekracza 10%. Gorące i suche powietrze powoduje natychmiastowe wysuszenie skóry i pocenie. Jest to obecnie coraz mniej popularna forma kąpieli, jej zwolennikami są prawdziwi miłośnicy tradycyjnej sauny i ekstremalnych warunków.
- sauna mokra, współcześnie najchętniej stosowana, przyjemna dzięki stopniowemu przyzwyczajaniu organizmu do warunków podwyższonej temperatury. W chwili rozpoczęcia kąpieli temperatura w kabinie nie przekracza 50°C, stopniowo wzrasta do 70 – 90 °C. Wilgotność powietrza osiąga ok. 35%, dzięki polewaniu wodą rozgrzanych w piecu kamieni.
- sauna parowa (określana również parowo – ziołową), wyposażona w specjalny nowoczesny piec, umożliwiający wytwarzanie pary. Podczas kąpieli można osiągnąć znaczną wilgotność powietrza, nawet 40 – 65%, nie podnosząc temperatury powyżej 65°C. W saunie parowej można stosować inhalacje ziołowe, ponieważ najnowsze piece, posiadają specjalne pojemniki na olejki eteryczne, wskutek ciepła uwalniające wraz z parą, substancje zapachowe i lecznicze. Warunki panujące w saunie parowej są odpowiednie dla większości osób, nawet dla małych dzieci, przynoszą dobre rezultaty w leczeniu dolegliwości układu oddechowego.
Sauna w mieszkaniu – wymagania i bezpieczeństwo
Planując budowę sauny należy właściwie rozmieścić podstawowe elementy wyposażenia, warunkujące dobre jej funkcjonowanie. Najistotniejszą rolę w saunie odgrywa odpowiedni piec. Kryterium wyboru tego urządzenia stanowi moc, dostosowana do wielkości sauny (na 1m3 potrzeba 1kW mocy). W sprzedaży są piece od 2 do 20kW, dokonując zakupu należy zwrócić uwagę na czas nagrzewania oraz zużycie energii. W trosce o bezpieczeństwo, piec powinien być wykonany z odpowiednich materiałów, grzałka i pojemnik na kamienie – ze stali nierdzewnej, a obudowa, dzięki specjalnej izolacji powinna zabezpieczać przed oparzeniem (nie może się nagrzewać powyżej 40°C). Nowoczesne piece posiadają panel sterujący, umożliwiający zaprogramowanie czasu działania, ustawienie temperatury i poziomu wilgotności w saunie. Ponadto wyposażone są w zabezpieczenia przed przegrzaniem, jakie może wystąpić przy złej wentylacji lub nieprawidłowym ułożeniu kamieni.
Piec należy umiejscowić na ścianie, na której znajdują się drzwi lub w ich pobliżu. Taka lokalizacja pozwala na szybkie ogrzanie powietrza napływającego z zewnątrz, jednocześnie zapewnia dobrą cyrkulację. Decydując się na piec wiszący, montowany na ścianie, pozwalamy na łatwiejsze utrzymanie czystości. Wlot powietrza do kabiny sauny, w postaci otwartego otworu o powierzchni ok. 100 cm2, należy przewidzieć z tyłu za piecem. Zasysane z zewnątrz powietrze jest wówczas szybko ogrzewane w piecu i oddawane z powrotem do pomieszczenia na zewnątrz przez wylot. Otwór odprowadzający powinien być tej samej wielkości, usytuowany w suficie lub po przekątnej pomieszczenia, jak najdalej od wlotu.
Jak wybrać podłogę do sauny?
Podłogę w pomieszczeniu, w którym znajduje się sauna należy wykonać z materiałów odpornych na działanie wody i wysokiej temperatury. Jeżeli jej powierzchnia jest zbyt śliska, proponowane jest wprowadzenie drewnianego rusztu. Jeżeli sauna znajduje się w kompleksie z pokojem kąpielowym lub łazienką, podłoga powinna spójną całość dla sąsiadujących pomieszczeń. Jako materiał podłogowy z powodzeniem można wykorzystać kamień, gres lub terakotę. Gdy planujemy urządzić saunę parową, w podłodze powinna znaleźć się kratka odpływowa.
Drzwi do sauny – jakie wybrać?
Drzwi do sauny mogą być wykonane z drewna lub ze szkła hartowanego. Istotne jest otwieranie ich na zewnątrz kabiny, a zamontowany zamek, czy też klamka nie może być wykonana z metalu. Przewidując sytuację, w której osoba korzystająca z sauny chce szybko opuścić pomieszczenie, konieczne jest umożliwienie otwierania drzwi jednym pchnięciem – w tym wypadku dobre rezultaty przynosi zastosowanie zamka rolkowego.
Wiele walorów kąpieli w saunie sprawia, że stanowią one coraz częściej część domu, nie tylko sportowych obiektów użyteczności publicznej. Choć korzystanie z sauny nie ma w Polsce takiej tradycji jak w Skandynawii, gdzie surowszy klimat bardziej skłania do korzystania z kąpieli w gorącym powietrzu, również w naszych warunkach zyskuje coraz więcej zwolenników.