Lokalizacja sprzętu AGD, a organizacja pracy w kuchni
Estetyka wnętrza nowoczesnej kuchni kreowana jest poprzez technologiczne formy wyposażenia AGD. Analizując współczesne tendencje w kierunku tworzenia otwartych, przenikających się wnętrz, możemy zaobserwować, że kuchnia jest coraz chętniej eksponowana, wraz z jej cennym wyposażeniem, nie tylko układem ciekawych mebli, ale przede wszystkim ze sprzętem AGD. Elementy związane z pracą w kuchni, a szczególnie usytuowanie względem siebie lodówki, zlewozmywaka i płyty kuchennej, należy podporządkować zasadom ergonomii, istotnym dla sprawnego wykonywania codziennych czynności, charakterystycznych dla tego jedynego w swoim rodzaju wnętrza.
Dzięki nowoczesnym technologiom, wykorzystywanym w produkcji wyposażenia, przygotowanie posiłków staje się coraz łatwiejsze i przyjemniejsze, daje oszczędność czasu i cennej energii. Nowoczesny sprzęt nie tylko usprawnia i przyspiesza czynności wykonywane w kuchni, ale przede wszystkim pozwala uporać się z procesem przyrządzania posiłków w sposób czysty i efektowny. Współczesne elementy wpasowane we wnętrze kuchni są obiektem zadowolenia i dumy użytkowników. W wielu domach gotowanie, przy wykorzystaniu inteligentnych urządzeń AGD, staje się pretekstem do spotkań towarzyskich, wspólnego eksperymentowania na polu kulinarnym. Zadowolenie przynosi nie tylko smakowity posiłek, ale również sprawdzanie wielu funkcji i programów sprzętu AGD nowej generacji.
Podział przestrzeni przy wygodnym rozwiązaniu kuchni
Przyjazne i funkcjonalne wnętrze kuchni w dużej mierze kształtuje odpowiednie rozplanowanie elementów wyposażenia i sprzętu AGD oraz ich właściwy dobór. Optymalne wykorzystanie urządzeń nierozerwalnie łączy się z czynnościami wykonywanymi codziennie w kuchni. Punktem wyjścia do planowania wnętrza jest kolejność odpowiednich prac i odzwierciedlenie ich w układzie wyposażenia, przy zachowaniu niezakłóconego ciągu, w kierunku uzależnionym od indywidualnej orientacji i przyzwyczajeń użytkowników.
Przy zagospodarowaniu przestrzeni kuchennej i rozmieszczaniu jej elementów należy przewidzieć najważniejsze obszary aktywności, charakterystyczne dla tego wnętrza. Możemy wyodrębnić strefy o następującym przeznaczeniu:
- przechowywanie produktów spożywczych z lodówką i dodatkowymi, specjalnie zaprojektowanymi szafkami;
- przygotowywanie posiłków na blacie, którego najważniejszym elementem jest zlewozmywak;
- gotowanie, smażenie, pieczenie, czyli czynności związane z obróbką termiczną w obszarze płyty kuchennej (elektrycznej lub gazowej), piekarnika, a niekiedy kuchenki mikrofalowej.
Usytuowanie urządzeń względem siebie powinno zapewnić bezpieczeństwo i wygodę w obsłudze, co szczególnie ważną rolę odgrywa przy planowaniu odległości pomiędzy odpowiednimi urządzeniami. Najważniejsze sprzęty w kuchni, czyli lodówkę, zlewozmywak i kuchenkę (przede wszystkim płytę), należy rozmieścić w tzw. trójkącie roboczym. Dbając o wygodę i funkcjonalność, należy zachować odpowiednie odległości pomiędzy tymi urządzeniami, mieszcząc się w następujących granicach:
- oddalenie lodówki od zlewozmywaka 120-210 cm,
- oddalenie zlewozmywaka od płyty grzejnej 120-210 cm,
- oddalenie lodówki od płyty grzejnej 120-270 cm.
W pomieszczeniach obszernych, o nietypowym układzie wnętrza, nie należy przekraczać podanych odległości, gdyż praca w kuchni, przy pokonywaniu dłuższych dystansów, staje się uciążliwa. W dużym wnętrzu można zdecydować się na ciekawe rozwiązanie z wyspą lub półwyspem, jako miejscem usytuowania płyty kuchennej, kuchenki lub zlewozmywaka. Zaprojektowane w ten sposób wnętrze nie tylko pozwala dostosować odległości pomiędzy urządzeniami AGD do wskazanych zasad ergonomii, lecz również daje możliwość wygospodarowania miejsca na niewielki stolik lub barek, przeznaczony do spożywania w kuchni drobnych posiłków.
W małych, wąskich kuchniach zmniejsza się przepisowe odległości, dostosowując ustawienie urządzeń do istniejących warunków. Należy jednak dokonać starań, aby urządzenia, takie jak lodówka i płyta grzejna z piekarnikiem, a także płyta i zlewozmywak, nie sąsiadowały ze sobą bezpośrednio. W niektórych sytuacjach warto radykalnie przebudować wnętrze, dokonać modernizacji instalacji wodno-kanalizacyjnej i stworzyć zupełnie nowe możliwości urządzenia wygodnej kuchni.
Planowanie strefy przygotowania posiłków
Miedzy zlewozmywakiem a płytą kuchenną – gazową lub elektryczną, znajduje się najważniejsze miejsce wykonywania czynności, związanych z przygotowaniem posiłków. W kuchniach o niewielkim metrażu, gdzie rozwiązania wnętrz niestety wymagają redukcji odległości pomiędzy urządzeniami, minimalna długość płaszczyzny pomiędzy zlewozmywakiem, a płytą kuchenną powinna wynosić 80 cm. W żadnym wypadku zlewozmywak nie powinien sąsiadować bezpośrednio z płytą grzewczą, szczególnie gazową.
Jeżeli w kuchni znajdują się dodatkowe urządzenia pomocnicze, takie jak piekarnik, zmywarka, mikrofalówka, należy przewidzieć je w strefie przygotowania posiłków, w zasięgu osoby wykonującej czynności. Kuchenkę mikrofalową można umieścić na blacie, (jeżeli posiadamy wystarczająco dużo miejsca), zamontować w szafce na wysokości rąk lub podwiesić bezpośrednio pod górnymi szafkami. Urządzenie to może bez przeszkód funkcjonować w sąsiedztwie piekarnika.
Obecnie coraz częściej wybierane są piekarniki i kuchenki mikrofalowe przeznaczone do tzw. zabudowy słupkowej. Urządzenia te umieszcza się wówczas w bloku szafek na wysokości ok. 115 cm od podłogi. Przy takim rozwiązaniu z piekarnika korzysta się wygodniej, łatwiej można kontrolować proces pieczenia, jego wnętrze pozostaje w zasięgu wzroku. Dolną zabudowę kuchni, pod piekarnikiem oraz pod płytą grzejną, łatwo zagospodarować planując szafki lub obszerne szuflady, przeznaczone np. na garnki, patelnie i inne, bardziej masywne sprzęty kuchenne. Przewidując w kuchni wysoką zabudowę, jak również wybierając miejsce na wyższą lodówkę, należy zdecydowanie unikać dzielenia blatu. Wysokie elementy, po środku ciągu kuchennego, będą stanowiły przeszkodę w swobodnym wykorzystaniu płaszczyzny roboczej.
Niezależnie od wysokości usytuowania piekarnika oraz innych urządzeń, związanych z obróbką termiczną potraw, konieczne jest zaprojektowanie blatu, służącego do odstawiania gorących naczyń. Ze względów praktycznych, a także w trosce o trwały, estetyczny wygląd wnętrza, należy przewidzieć na blacie obok płyty grzejnej i piekarnika materiał żaroodporny. Dobre rozwiązanie może stanowić dopasowana płyta kamienna lub płytki gresowe, ułożone na określonym fragmencie blatu, w kompozycji ze zmywalną okładziną na ścianie. Minimalna szerokość płaszczyzny blatu kuchennego powinna odpowiadać szerokości płyty grzejnej, a także głębokości dolnych szafek, czyli 60 cm. Przy większych kuchniach można zdecydować się na szerszy blat, co znacznie poprawia wygodę użytkowania wnętrza i sprzętu AGD.
Odstępując od standardów należy zwrócić uwagę na szerokość całego pomieszczenia, aby poszerzając dolną zabudowę nie uniemożliwić swobodnego otwierania drzwi szafek i wysuwania szuflad, a także wykonywania niektórych czynności w pozycji schylonej. Jeżeli kuchnia planowana jest w zabudowie dwurzędowej, pomiędzy naprzeciwległymi ciągami należy przewidzieć szerokość minimum 120cm. W węższym pomieszczeniu lepiej rozplanować urządzenia w jednym ciągu lub na planie litery L, z wygodnie poszerzonym blatem
Strefa kuchennego okna może być korzystnie rozwiązana poprzez usytuowanie pod nim miejsca pracy wraz ze zlewozmywakiem. Połączenie blatu z parapetem i stworzenie jednej płaszczyzny, możliwe jest w przypadku dopasowania wysokości obu tych elementów. Rozwiązanie to pozwala uzyskać dodatkową przestrzeń dla wykonywania czynności kuchennych. Ponadto istotny jest korzystny wpływ światła dziennego, przy którym pracuje się lepiej i przyjemniej, a widok z okna może niekiedy urozmaicać monotonną pracę w kuchni. Przy usytuowaniu zlewozmywaka pod oknem należy zwrócić uwagę na to, aby bateria nie kolidowała z otwieraniem okna. W przypadku utrudnień można zastosować baterię składaną.
Wybór wielkości zlewozmywaka zależy przede wszystkim od indywidualnych przyzwyczajeń i od wielkości gospodarstwa domowego. Mniejszy zlewozmywak, jedno lub półtora komorowy, wystarcza wówczas, gdy w kuchni przewidziana jest zmywarka. Jej usytuowanie, ze względu na wygodę i łatwy dostęp do instalacji wodno-kanalizacyjnej, najlepiej sprawdza się w bezpośrednim sąsiedztwie zlewozmywaka.
Należy natomiast unikać lokalizacji zmywarki w narożniku kuchni, ze względu na konieczność swobodnego dostępu do niej podczas wkładania i wyjmowania naczyń, a także utrudnienia przy otwieraniu drzwi, zarówno samego sprzętu, jak i szafek.
Na jakiej wysokości blat kuchenny?
Zasady ergonomii określają odpowiednie wysokości płaszczyzn roboczych, wygodne dla czynności w kuchni, w zależności od pozycji ich wykonywania. Wartości te są uzależnione od indywidualnych cech użytkowników, przede wszystkim wzrostu, jak również od charakteru wykonywanej pracy i wysiłku z nią związanego. Dla prac wykonywanych w pozycji stojącej można wydzielić cztery wysokości blatu, w zależności od rodzaju czynności:
- prace związane ze statycznym trzymaniem przedmiotu, np. obieranie jarzyn, jak również spożywanie posiłków w pozycji stojącej – wysokość blatu 110-100 cm;
- przygotowanie posiłków przy umiarkowanym wysiłku przedramion, np. krojenie, siekanie, a także zmywanie naczyń – wysokość blatu i zlewozmywaka 100-90 cm;
- prace kuchenne przy zwiększonym wysiłku przedramion – mieszanie podczas gotowania, mielenie produktów – wysokość blatu wraz z płytą kuchenną 90 – 80 cm;
- prace wymagające dużego wysiłku fizycznego, przy zaangażowaniu nie tylko kończyn górnych, lecz także pasa barkowego, np. wałkowanie ciasta wysokość 80-70 cm.
W realiach niewielkiego pomieszczenia najczęściej pojawia się problem braku miejsca przeznaczonego na usytuowanie odpowiednich stanowisk wykonywania czynności kuchennych. Pomocnym rozwiązaniem może być niższy blat, wysuwany spod wyższego, zaopatrzony w odpowiednią podporę, umożliwiająca bezpieczną pracę przy nacisku z góry. Taka płaszczyzna, w niektórych sytuacjach, będzie przydatna również przy wykonywaniu czynności w pozycji siedzącej.
Odległość między blatem kuchennym a szafkami wiszącymi, zapewniająca wygodną pracę, powinna wynosić ok. 55-60 cm. Aby uniknąć uderzania głową o dolną krawędź górnej zabudowy, na co użytkownik narażony jest podczas nachylania się nad blatem, szafki górne nie powinny być głębsze niż 35-40cm. Wymiar ten wiąże się również z zasadami ergonomii, które precyzują dostęp do płaszczyzn górnych podczas sięgania w pozycji stojącej, im wyżej zawieszamy półki lub szafki tym mniejsza powinna być ich głębokość. Biorąc pod uwagę utrudnione przez dolną zabudowę podejście do szafek górnych, najwygodniejsze jest zawieszenie ich ok. 150 cm od podłogi.
Na jakiej wysokości okap sprawdzi się najlepiej?
Elementem, który komponuje się bezpośrednio z górną zabudową szafek i płytą kuchenną jest okap. Oprócz swej podstawowej, praktycznej funkcji, jaką jest wentylacja oraz pochłanianie oparów i zapachów podczas gotowania, stanowi on ciekawy element wnętrza, może podkreślać charakter kuchni. Bogata ofertapozwala dokonać wyboru urządzenia dopasowanego do stylistyki wnętrza. W zależności od indywidualnych upodobań możemy zastosować okap o formie nowoczesnej ze stali nierdzewnej i szkła, miedzi lub z obudową w kolorze białym, bądź neutralnym, przeznaczony do samodzielnego malowania. Staranne dobranie barwy do innych elementów wnętrza np. do kolorystyki ścian i wprowadzenie detali z drewna powoduje, że nowoczesność nie zakłóca klimatu wnętrz kuchni, stylizowanych na wiejskie lub historyczne.
Odpowiednia wysokość zainstalowania okapu nad płytą grzejną warunkuje skuteczne jego funkcjonowanie. Nad kuchenką elektryczną należy zachować odległość ok. 65 cm, natomiast nad palnikami gazowymi wysokość należy zwiększyć do 75 cm licząc od płaszczyzny blatu. Wyciągi kuchenne można podzielić na te, które działają w obiegu zamkniętym, popularnie zwane pochłaniaczami oraz na urządzenia z odprowadzeniem zużytego powietrza na zewnątrz. Okapy o otwartym obiegu powietrza są bardziej kosztowne, lecz charakteryzują się lepszą skutecznością niż urządzenia o obiegu zamkniętym, gdzie powietrze, po przefiltrowaniu, wraca do pomieszczenia.
W niewielkich pomieszczeniach kuchennych, najbardziej funkcjonalne są pochłaniacze montowane nad płytą grzejną, a jednocześnie pod wiszącą szafką. Rozwiązanie to pozwala zagospodarować przestrzeń nad wyciągiem, gdzie może znaleźć swoje miejsce wiele potrzebnych w kuchni drobiazgów. Pochłaniacz może być również zupełnie wbudowany całkowicie w szafkę górną – wówczas mówimy o wariancie kasetonowym, lub częściowo, dzięki zastosowaniu wysuwanej płyty – wyciąg określany jako szufladowy. Te stosunkowo niewielkie urządzenia, wymagają wymiany filtrów co pewien czas, w zależności od intensywności prac kuchennych i gotowania. W wyciągach odprowadzających opary na zewnątrz, np. w różnych rodzajach tzw. okapów kominowych, stosowane są filtry, których nie wymieniamy, a jedynie co pewien czas czyścimy z nagromadzonego osadu.
Przed ostateczną decyzją o zamontowaniu w kuchni konkretnego modelu okapu należy zwrócić uwagę na jego wielkość i wydajność. Wymiar tego urządzenia powinien być dostosowany do wielkości płyty grzejnej i mieścić się w jej zarysie lub większy o ok. 10-15 cm z każdej strony, jeżeli pozwalają na to warunki przestrzenne.
Przechowywanie produktów spożywczych – usytuowanie lodówki
Konieczność przechowywania produktów w obniżonej temperaturze powoduje, że lodówka określana również jako chłodziarka, znajduje swoje tradycyjne miejsce w każdej kuchni. W trosce o oszczędność energii elektrycznej i sprawne działanie urządzenia należy przewidzieć dla niej miejsce z daleka od źródeł ciepła, np. kuchenki, grzejnika, czy miejsc szczególnie nasłonecznionych. Ważne jest zapewnienie dobrej wentylacji skraplacza znajdującego się w tylnej ścianie lodówki, należy przewidzieć niewielki dystans od ściany i nie zasłaniać charakterystycznej kratki wentylacyjnej.
Jednym z istotnych elementów wpływających na ocenę funkcjonalności lodówki, niezależnie od tego, czy stanowi ona sprzęt wolnostojący, czy przeznaczony do zabudowy, jest możliwość prawo- lub lewostronnego montażu drzwi. Swoboda taka pozwala dostosować otwieranie do konkretnego układu kuchni w trosce o wygodę podczas prac związanych z przygotowaniem posiłków.
Przy rozwiązaniu kuchni ze sprzętem do zabudowy, lodówkę warto umiejscowić obok szafki tej samej wysokości. W szafce tej można zamontować specjalny system koszy, wysuwany wraz z frontem drzwiowym, popularnie określany jako cargo. Łatwy dostęp do produktów, zarówno przechowywanych w warunkach chłodniczych, jak i w temperaturze pokojowej, znacznie usprawnia prace kuchenne. Jeżeli we wnętrzu znajduje się piekarnik w zabudowie słupkowej powinien on być oddzielony od lodówki wysoką szafką, także z wygodnymi, wysuwanymi koszami. W małych kuchniach wskazane jest umieszczenie lodówki pod blatem w celu wygospodarowania odpowiedniej płaszczyzny roboczej.
Osoby bardziej wymagające mogą być zainteresowane sprzętem o większym gabarycie i dodatkowych funkcjach, takich jak kostkarka do lodu, dozownik schłodzonych napojów itp. Tego typu wyposażenie posiadają niektóre lodówki, przypominające wyglądem szafy. Urządzenia te posiadają komory chłodniczą i mrożącą obok siebie, a nie tak jak w tradycyjnych lodówkach w układzie piętrowym. Układ komór w typowych lodówkach jest bardziej ergonomiczny, jeżeli przestrzeń chłodząca jest wyżej, w zasięgu osoby wykonującej czynności w pozycji stojącej, natomiast zamrażarka, rzadziej otwierana, niżej. Ze względu na wygodę oszczędność energii wskazane jest zastosowanie sprzętu wyposażonego w dwa agregaty – oddzielny dla funkcji chłodzenia oraz zamrażania.